Τον Ιούνιο του 2013 πραγματοποιήθηκε η πολυαναμενόμενη και πολυσυζητημένη τροποποίηση του νόμου Κατσέλη, με την ψήφιση του ν. 4161/2013, ο οποίος βέβαια εκτός από τις αλλαγές στο νόμο Κατσέλη περιέχει και την επίσης πολυσυζητημένη, αλλά στην πράξη άνευ ενδιαφέροντος και εφαρμογής, ρύθμιση για τα ενήμερα δάνεια.
Παρότι ο Νομοθέτης με τις τροποποιήσεις αυτές προσπάθησε να καλύψει κάποιες ατέλειες και κάποια κενά του νόμου, αυτό στην ουσία δεν επετεύχθη. Τελικά το πνεύμα των νέων ρυθμίσεων θεωρείται, και είναι, αντίθετο μάλλον προς τα συμφέροντα του οφειλέτη. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέπουμε το θετικό της υπόθεσης, που είναι η ίδια η ύπαρξη του νόμου Κατσέλη, έστω και με λιγότερο ευνοϊκούς όρους.
Τα ουσιώδη στοιχεία του ν. 3869/2010, όπως τροποποιηθείς δυνάμει του ν. 4161/2013 ισχύει σήμερα, είναι τα εξής:
- Δεν απαιτείται πλέον η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού, αλλά προχωρούμε κατευθείαν σε κατάθεση της αίτησης ρύθμισης οφειλών στο Ειρηνοδικείο.
- Ήδη από την κοινοποίηση της αίτησης ρύθμισης οφειλών στους πιστωτές, η περιουσία του οφειλέτη προστατεύεται από κάθε μέτρο αναγκαστικής εκτέλεσης.
- Όσοι οφειλέτες έχουν καταθέσει αίτηση στο Ειρηνοδικείο με βάση τον παλιό νόμο πρέπει πλέον να προβαίνουν σε καταβολές ποσού είτε αντίστοιχου του 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης της κάθε οφειλής τους είτε τουλάχιστον 40 ευρώ. Οι οφειλέτες όμως που είναι εφοδιασμένοι με προσωρινή διαταγή, που προβλέπει καταβολές, ακολουθούν τα σε αυτή οριζόμενα.
- Για όσους καταθέσουν αίτηση στο Ειρηνοδικείο μετά τις τροποποιήσεις του ν.4161/2013, προβλέπεται υποχρεωτικά πλέον η προσωρινή διαταγή, η οποία παρότι υποτίθεται ότι πρέπει να προσδιορίζεται 2 μήνες από την κατάθεση της αίτησης, προσδιορίζεται σε κάποια Ειρηνοδικεία μέχρι και 10 μήνες μετά, λόγω του μεγάλου φόρτου τους. Στο μεταξύ, οι οφειλέτες θα πρέπει να καταβάλλουν το 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης της κάθε οφειλής, μέχρι να ορίσει ο δικαστής το ποσό των καταβολών.
- Οι παραπάνω καταβολές όμως συμψηφίζονται με το ποσό των καταβολών που θα ορίσει ο δικαστής με την έκδοση οριστικής απόφασης.
- ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι οφειλέτες πρέπει να προβαίνουν στις ανωτέρω καταβολές μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης, διαφορετικά προβλέπεται έκπτωσή τους από το νόμο.
- ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ από τις ανωτέρω καταβολές όσοι εμπίπτουν στο άρθρο 8 παρ. 5 του ν. 3869/2010, δηλαδή άνεργοι, χρόνια πάσχοντες και μη έχοντες επαρκή εισοδήματα. Το πρόβλημα βέβαια που μπορεί να προκύψει εν προκειμένω είναι το ενδεχομένως υποκειμενικό του κριτηρίου της μη ύπαρξης ικανού εισοδήματος. Για τις περιπτώσεις αυτές, και ασφαλώς για οφειλέτες που έχουν καταθέσει αίτηση με τον παλιό νόμο, προτείνεται η έκδοση αυτοτελούς προσωρινής διαταγής, ώστε να ορίσει ο δικαστής μηδενικές καταβολές. Εξάλλου, με την προσωρινή διαταγή ο οφειλέτης θα έχει και επιπλέον όφελος, καθώς με αυτή μπορεί να ζητήσει την προστασία της περιουσίας του μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης, δεδομένου ότι για όσους έχουν καταθέσει αίτηση με το παλιό νομικό καθεστώς δεν προβλεπόταν η προστασία της περιουσίας τους, η οποία διατασσόταν μόνο ύστερα από ξεχωριστή αίτηση.
- Σχετικά με το χρονικό πλαίσιο καταβολών για οφειλές προερχόμενες από καταναλωτική αιτία (καταναλωτικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες, δάνεια υπερανάληψης κλπ) οι νέες ρυθμίσεις προβλέπουν καταβολές για χρονικό διάστημα από 3 έως 5 έτη. Ύστερα από το πέρας του διαστήματος που θα οριστεί ο οφειλέτης απαλλάσσεται από το υπόλοιπο των οφειλών του. Ενώ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα με το ν. 3869/2010, το διάστημα ανερχόταν σε 4 έτη.
- Για τη διάσωση της πρώτης κατοικίας από τη ρευστοποίηση το χρονικό διάστημα των καταβολών μπορεί πλέον να ορίζεται ανάλογα με τη διάρκεια των συμβάσεων των στεγαστικών τους δανείων, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υπερβαίνει τα 35 έτη. Ενώ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα με το ν. 3869/2010, το διάστημα δεν μπορούσε να υπερβαίνει την εικοσαετία.
- Σχετικά με το ανώτατο ποσοστό αποπληρωμής επί του συνολικού χρέους που μπορεί να ορίσει ο δικαστής αυτό δεν μπορεί να ξεπερνά το 80% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Σε κάθε περίπτωση βέβαια μπορεί να οριστεί από το Δικαστήριο και πολύ μικρότερο ποσοστό αποπληρωμής, ανάλογα ασφαλώς και με την οικονομική κατάσταση του κάθε οφειλέτη. Ενώ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα με το ν. 3869/2010, το ανώτατο ποσοστό αποπληρωμής ανερχόταν στο 85% της εμπορικής αξίας του ακινήτου.
- Οι οφειλέτες δεν πρέπει να αφήσουν να παρέλθει διάστημα 4 μηνών δίχως να προβαίνουν στις ορισθείσες από το Δικαστήριο καταβολές.
- Ας μην ξεχνούν οι οφειλέτες, οι οποίοι είτε διαθέτουν προσωρινή διαταγή που ορίζει προσωρινά τις καταβολές, στις οποίες πρέπει να προβαίνουν, είτε έχουν οριστική απόφαση που τους ορίζει μηνιαίες καταβολές, ότι αν αλλάξει κάποιο στοιχείο προσδιοριστικό των οικονομικών τους δυνατοτήτων μπορούν να προβούν σε μεταρρύθμιση των καταβολών που έχει ορίσει το Δικαστήριο, σύμφωνα πλέον με τις νέες οικονομικές τους δυνατότητες.